تأثیر زاویه کارگذاری قطره چکانهای زیر سطحی بر شکل پیاز رطوبتی در آبیاری اراضی شیبدار

با توجه به مشکلات کمبود آب، راندمان مصرف آب در کشاورزی به عنوان مهم ترین مصرف کننده آب شیرین، باید تا حد ممکن افزایش یابد. آبیاری قطره ای زیرسطحی در میان روش های آبیاری تحت فشار با دارا بودن بالاترین راندمان بالقوه مورد استقبال کشاورزان قرار گرفته است، که در هنگام طراحی این سامانه می بایست الگوی خیس شدگی نیمرخ خاک مشخص گردد. به این منظور در بازه ی زمانی پاییز1390 تا اواخر بهار سال 1391 با هدف بدست آوردن شکل و ابعاد پیاز رطوبتی خاک در زمان های مختلف و اطلاع از طول و عرض و همچنین عمق خیس-شدگی، مجموعه ی آزمایشات در مزرعه آزمایشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد، انجام شد. طرح آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی، در دو سطح و سه تکرار می باشد که اثر شیب زمین و نحوه نصب قطره چکان مورد بررسی قرار گرفت. سطوح آزمایشی اولاً شیب های صفر، 15 و 30 درصد زمین و ثانیاً نصب سطحی قطره چکان در عمق صفر و نصب زیرسطحی در عمق 15 سانتی متری تحت زاوایای مختلف (صفر، 45، 90 و 135درجه نسبت به شیب غالب زمین) بوده است. با نصب حسگرهای رطوبتی در راستای شیب و عمود بر شیب غالب زمین سنجش ها در سه صفحه ی مختصاتی (xy، yz و xz) انجام شد. زمان رسیدن پیشانی جبهه رطوبت به حسگرها به وسیله نرم افزار surfer به صورت همزمان رسم و با استفاده از نرم افزار auto cad ابعاد جبهه رطوبتی محاسبه گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری sas انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که برای سه شیب زمین و پنج حالت نصب قطره چکان هر دو عامل شیب زمین و زاویه نصب قطره چکان و اثر متقابل این دو عامل بر تمامی شاخص های مساحت، محیط، عمق و پهنای بیشینه ی خیس شده در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بوده است. همچنین نتایج تجزیه واریانس برای موقعیت رخداد حداکثر پهنا و عمق خیس شده، نشان داد که در صفحه yz و xy ، شیب زمین و زاویه کارگذاری و اثر متقابل آن ها، در سطح 1 درصد معنی دار بوده و در صفحه ی xz با توجه به صفر بودن شیب عرضی تفاوت معنی دار مشاهده نشد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که تغییر در زاویه نصب قطره چکان می تواند به عنوان یک راهکار مدیریتی آسان و کم هزینه در اصلاح الگوی توزیع رطوبت در خاک و در نتیجه افزایش کارایی مصرف آّب محسوب گردد.